Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Search in posts
Search in pages
dslc_downloads
events_agenda
klanten
dslc_projects
vacature
Wat is nou open data?

Open data, wat is het?

  • 28 oktober 2021

De definitie

De term ‘open’ in open data wordt vaak gedefinieerd volgens de Open Knowledge Definition (https://opendefinition.org/od/1.0/en/) . Data is open als iedereen er gratis gebruik van kan maken, deze kan aanpassen, hergebruiken en kan verspreiden zonder juridische, sociale of technologische beperkingen. Open data hanteert daarmee dezelfde definitie van open als open kennis.

Voorwaarden

Om de bovenstaande definitie te realiseren, gelden samengevat de volgende voorwaarden:

  • Juridisch – Vrij van rechten van derden, geen inbreuk op de privacy
  • Sociaal – Gratis, zonder registratie toegankelijk, vindbaar
  • Technisch – Computer verwerkbaar, voldoen aan open standaarden, voorzien van metadata, volledig en onbewerkt

Waarom open data?

Het vindbaar en herbruikbaar aanbieden van open data blijkt positieve maatschappelijke en economische effecten te hebben. Denk bijvoorbeeld aan Buienradar die met hulp van open data van het KNMI aan veel Nederlanders hulp biedt bij de kledingkeuze van de dag. Een ander voorbeeld is Rijden de Treinen. Via deze website en aanvullende app kunnen tienduizenden treinreizigers dagelijks actuele en historische reisinformatie over het spoor inzien. De reisinformatie is uitgebreid en snel beschikbaar. Het historische archief met treinstoringen wordt regelmatig door onderzoekers en journalisten gebruikt om storingen op een bepaald traject of binnen een bepaalde periode in perspectief te plaatsen. Op basis van de data die door Rijden de Treinen is verzameld zijn zelfs Kamervragen gesteld over de prestaties van NS en ProRail.

Kosten-batenanalyse

TU Delft heeft in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties al in 2017 een kosten-batenanalyse naar open data uitgevoerd. Op pagina 22 van deze analyse wordt gesteld dat de macro-economische studies grote baten voor open data voorspellen. Deze baten variëren van een groei van de Europese informatie-economie van €27 miljard tot €68 miljard per jaar. Er is zelfs een potentiële waarde van publieke sector informatie (PSI) in de EU van $900 miljard genoemd. Het volledige rapport kun je hier lezen.

High value datasets

De Nederlandse overheid heeft de ambitie om zoveel mogelijk overheidsgegevens als open data beschikbaar te stellen. Hierbij ligt de prioriteit op ‘high value’ datasets. Een ‘high value’ dataset is een dataset met hoge waarde voor de samenleving. Voor gemeenten en provincies is deze lijst al beschikbaar. Zie https://data.overheid.nl/community/maatschappij/high-value

Wetgeving

Via nationale en internationale wet- en regelgeving is het vindbaar en herbruikbaar aanbieden van open data kaderstellend vastgelegd. Zo is het initiatiefvoorstel Wet open overheid (Woo) begin oktober aangenomen door de eerste kamer. De Woo wordt gezien als een opvolger voor de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en zal het openbaar en beschikbaar maken van gegevens vanuit de overheid verder bevorderen. Andere relevante wetgeving is bijvoorbeeld de Wet hergebruik van overheidsinformatie (Who), Wet Markt en Overheid en de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)

Onderzoek

Maar niet alleen vanuit de wetgever wordt het beschikbaar stellen van gegevens steeds meer gestimuleerd of zelfs verplicht. Ook in de onderzoekswereld is dit een bekend fenomeen. Om het mogelijk te maken om een onderzoek goed te kunnen beoordelen, moet het onder andere reproduceerbaar zijn. Om dit te bewerkstelligen worden de gegevens, die gebruikt werden voor het onderzoek, vaak beschikbaar gesteld.

Standaarden

Data beschikbaar maken volgens een geldende standaard maakt het makkelijker voor anderen om jouw data ook te gebruiken. Hierdoor wordt het als consument van open data gemakkelijker om een open databron te gebruiken voor jouw doel. Als het goed is zal open data die bedoeld is voor een ontwikkelaar, analist of wetenschapper in een meer technisch format worden aangeboden, zoals CSV, JSON of XML. Voor bijvoorbeeld een beleidsmedewerker of journalist past vaak beter een PDF-download, een presentatie van kaarten of kant-en-klare visualisaties.

De onderzoekswereld hanteert de FAIR-principes. Om uitkomsten van onderzoek te kunnen toetsen en te gebruiken voor vervolgonderzoek, moet de data erop gericht zijn om aan deze FAIR-principes te voldoen. Deze zijn: vindbaar, toegankelijk, koppelbaar en herbruikbaar (Findable, Accessible, Interoperable and Reusable). Deze principes zijn gericht op bijdragen aan onderzoek van hoge kwaliteit, maar zijn ook buiten de onderzoekswereld van toepassing. Zo ook op open data, waarbij het hergebruik natuurlijk voorop staat.

Vindbaarheid van open data

Als het gebruik van open data zoveel toegevoegde waarde kan bieden, dan is het wel fijn wanneer je de voor jou relevante open databronnen kunt vinden tussen de enorme hoeveelheid die wordt aangeboden. In de volgende blog gaan we daarom in op de vindbaarheid van open data.

Webinar ‘Van open data naar waardevolle inzichten’

Scamander helpt organisaties dagelijks om data te bevrijden en hier waarde en welzijn mee te creëren. Hiervoor ontsluiten en gebruiken we ook open databronnen. We hebben de afgelopen maanden aanvullend onderzoek gedaan naar open data om een brug te slaan tussen het landelijke aanbod en de praktische toepasbaarheid voor een specifieke gemeente, samenwerkingsverband of andere organisatie. Daarbij hebben we een aantal conclusies kunnen trekken en kennis opgedaan die we tijdens een webinar graag met jullie delen.

Meer informatie over het webinar en de link om je in te schrijven vind je hier.

Bas Rekveldt, Business Analytics Consultant
Roxanne Robijns, Project Manager & Business Analytics Consultant

Deel dit met uw volgers

De definitie

De term ‘open’ in open data wordt vaak gedefinieerd volgens de Open Knowledge Definition (https://opendefinition.org/od/1.0/en/) . Data is open als iedereen er gratis gebruik van kan maken, deze kan aanpassen, hergebruiken en kan verspreiden zonder juridische, sociale of technologische beperkingen. Open data hanteert daarmee dezelfde definitie van open als open kennis.

Voorwaarden

Om de bovenstaande definitie te realiseren, gelden samengevat de volgende voorwaarden:

  • Juridisch – Vrij van rechten van derden, geen inbreuk op de privacy
  • Sociaal – Gratis, zonder registratie toegankelijk, vindbaar
  • Technisch – Computer verwerkbaar, voldoen aan open standaarden, voorzien van metadata, volledig en onbewerkt

Waarom open data?

Het vindbaar en herbruikbaar aanbieden van open data blijkt positieve maatschappelijke en economische effecten te hebben. Denk bijvoorbeeld aan Buienradar die met hulp van open data van het KNMI aan veel Nederlanders hulp biedt bij de kledingkeuze van de dag. Een ander voorbeeld is Rijden de Treinen. Via deze website en aanvullende app kunnen tienduizenden treinreizigers dagelijks actuele en historische reisinformatie over het spoor inzien. De reisinformatie is uitgebreid en snel beschikbaar. Het historische archief met treinstoringen wordt regelmatig door onderzoekers en journalisten gebruikt om storingen op een bepaald traject of binnen een bepaalde periode in perspectief te plaatsen. Op basis van de data die door Rijden de Treinen is verzameld zijn zelfs Kamervragen gesteld over de prestaties van NS en ProRail.

Kosten-batenanalyse

TU Delft heeft in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties al in 2017 een kosten-batenanalyse naar open data uitgevoerd. Op pagina 22 van deze analyse wordt gesteld dat de macro-economische studies grote baten voor open data voorspellen. Deze baten variëren van een groei van de Europese informatie-economie van €27 miljard tot €68 miljard per jaar. Er is zelfs een potentiële waarde van publieke sector informatie (PSI) in de EU van $900 miljard genoemd. Het volledige rapport kun je hier lezen.

High value datasets

De Nederlandse overheid heeft de ambitie om zoveel mogelijk overheidsgegevens als open data beschikbaar te stellen. Hierbij ligt de prioriteit op ‘high value’ datasets. Een ‘high value’ dataset is een dataset met hoge waarde voor de samenleving. Voor gemeenten en provincies is deze lijst al beschikbaar. Zie https://data.overheid.nl/community/maatschappij/high-value

Wetgeving

Via nationale en internationale wet- en regelgeving is het vindbaar en herbruikbaar aanbieden van open data kaderstellend vastgelegd. Zo is het initiatiefvoorstel Wet open overheid (Woo) begin oktober aangenomen door de eerste kamer. De Woo wordt gezien als een opvolger voor de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en zal het openbaar en beschikbaar maken van gegevens vanuit de overheid verder bevorderen. Andere relevante wetgeving is bijvoorbeeld de Wet hergebruik van overheidsinformatie (Who), Wet Markt en Overheid en de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)

Onderzoek

Maar niet alleen vanuit de wetgever wordt het beschikbaar stellen van gegevens steeds meer gestimuleerd of zelfs verplicht. Ook in de onderzoekswereld is dit een bekend fenomeen. Om het mogelijk te maken om een onderzoek goed te kunnen beoordelen, moet het onder andere reproduceerbaar zijn. Om dit te bewerkstelligen worden de gegevens, die gebruikt werden voor het onderzoek, vaak beschikbaar gesteld.

Standaarden

Data beschikbaar maken volgens een geldende standaard maakt het makkelijker voor anderen om jouw data ook te gebruiken. Hierdoor wordt het als consument van open data gemakkelijker om een open databron te gebruiken voor jouw doel. Als het goed is zal open data die bedoeld is voor een ontwikkelaar, analist of wetenschapper in een meer technisch format worden aangeboden, zoals CSV, JSON of XML. Voor bijvoorbeeld een beleidsmedewerker of journalist past vaak beter een PDF-download, een presentatie van kaarten of kant-en-klare visualisaties.

De onderzoekswereld hanteert de FAIR-principes. Om uitkomsten van onderzoek te kunnen toetsen en te gebruiken voor vervolgonderzoek, moet de data erop gericht zijn om aan deze FAIR-principes te voldoen. Deze zijn: vindbaar, toegankelijk, koppelbaar en herbruikbaar (Findable, Accessible, Interoperable and Reusable). Deze principes zijn gericht op bijdragen aan onderzoek van hoge kwaliteit, maar zijn ook buiten de onderzoekswereld van toepassing. Zo ook op open data, waarbij het hergebruik natuurlijk voorop staat.

Vindbaarheid van open data

Als het gebruik van open data zoveel toegevoegde waarde kan bieden, dan is het wel fijn wanneer je de voor jou relevante open databronnen kunt vinden tussen de enorme hoeveelheid die wordt aangeboden. In de volgende blog gaan we daarom in op de vindbaarheid van open data.

Webinar ‘Van open data naar waardevolle inzichten’

Scamander helpt organisaties dagelijks om data te bevrijden en hier waarde en welzijn mee te creëren. Hiervoor ontsluiten en gebruiken we ook open databronnen. We hebben de afgelopen maanden aanvullend onderzoek gedaan naar open data om een brug te slaan tussen het landelijke aanbod en de praktische toepasbaarheid voor een specifieke gemeente, samenwerkingsverband of andere organisatie. Daarbij hebben we een aantal conclusies kunnen trekken en kennis opgedaan die we tijdens een webinar graag met jullie delen.

Meer informatie over het webinar en de link om je in te schrijven vind je hier.

Bas Rekveldt, Business Analytics Consultant
Roxanne Robijns, Project Manager & Business Analytics Consultant